Persoonlijke ontwikkeling samen met uw levenspartner

Arts & Auto, 03 februari 2001

Tekst: drs. Piet Jeuken, drs. Willie Roncken;

Misschien vindt u dat uw werk als arts een flinke wissel op uw privéleven trekt. Hard werken, vele veranderingen in de gezondheidszorg, steeds mondiger patiënten; hierdoor houdt u maar weinig tijd en energie over voor het gezin, vrienden en de broodnodige ontspanning. Herkent u dit? Wellicht een uitgelezen moment om eens stil te staan bij de vraag hoe u de juiste balans tussen werk en privé kunt vinden.

Medische professionals zijn in het algemeen trots op hun vak en werken met veel plezier. Toch lopen velen tegen dingen aan die risico’s kunnen opleveren voor het eigen functioneren en – in het verlengde hiervan – de eigen gezondheid. Zo kan de veranderende rol van artsen in de samenleving en de toegenomen werkdruk in combinatie met te weinig tijd voor een eigen sociaal leven spanningsvelden creëren. Als iemand hier niet goed mee omgaat, kan overspannenheid of zelfs een burn-out het gevolg zijn.

Dat zulke ontwikkelingen niet te licht mogen worden opgevat, blijkt uit een onderzoek naar de werkdruk bij medische professionals dat in 1998 plaatsvond in opdracht van een arbeidsongeschiktheidverzekeraar. Zo leidt de meerderheid van de Nederlandse huisartsen, specialisten, dierenartsen en tandartsen een stressvol bestaan. Een veel voorkomende klacht was dat het harde werken een grote aanslag betekende voor het privé leven. Van de artsen gaf 69% aan dat ze niet genoeg tijd kunnen besteden aan hun gezin; 85% meldde vrijwel geen tijd te hebben voor vrienden en familie en 60% had maar amper tijd voor een hobby. Nog eens 19% zei helemaal geen hobby’s te hebben.

Een ander punt dat bij het onderzoek naar voren kwam, is de toenemende druk van de overheid, patiënten en personeel op medici. Op het VVAA jubileumcongres van 4 juli 1999 verklaarde dr. J.H.B. de Bruijn het hoge percentages burn out onder vrije beroepsbeoefenaren in de medische wereld onder meer uit een tekort schietend zelfmanagement. Daarnaast spelen veranderingen in de samenleving en de gezondheidszorg een rol zoals de digitale toegankelijkheid van medische kennis voor iedereen en de mondigheid van patiënten. Deze ontwikkelingen doen meer dan voorheen een beroep op de communicatieve vaardigheden en emotionele intelligentie van medici.

PERSOONLIJK WELZIJN

Onder druk van de economische ontwikkelingen wordt ook in het bedrijfsleven steeds meer van werknemers gevraagd: flexibele inzet, aanpassingsvermogen, hoge motivatie, blijven studeren. Om bij te blijven wordt in die sector vaak voor vakinhoudelijke cursussen gekozen, maar in toenemende mate houdt men rekening met het persoonlijk welzijn van werknemers. Veranderende omstandigheden, drukte en stress kosten nu eenmaal veel tijd. Dit gaat meestal hand in hand met een sluipende vermoeidheid die er pas thuis uit komt. En dan kan de delicate balans tussen werk en privé verstoord raken, zeker als de levenspartner een eigen carrière heeft en er kinderen zijn. Zo is ook gebleken dat arbeidsongeschikte medici vaker dan niet-arbeidsongeschikte collega’s een geschiedenis achter zich hebben van een of meer echtscheidingen.

Een positieve wisselwerking tussen werk en privé levert voor beide balansschalen nieuwe energie op. Eén van de wegen hiertoe is gedragsbeïnvloeding. In vergelijking met trainingen die alleen de vakinhoudelijke kanten behandelen, is bewezen dat trainingen die rekening houden met de emoties van mensen, het gedrag effectiever beïnvloeden.

ZOEKEN NAAR ANTWOORDEN

‘Persoonlijk Onderhoud voor werk en privé’ is een voorbeeld van een dergelijke training. Deze vorm van stressmanagement kan zowel problemen met de gezondheid als met het functioneren voorkomen door ruimte te bieden voor bezinning en voor de zoektocht naar wegen om met alle nieuwe eisen die aan medici gesteld worden om te gaan.

Van groot belang hierbij is ook om af en toe stil te staan bij de combinatie van beroeps- en persoonlijk leven. Om antwoorden te vinden op vragen als: ‘ben ik goed bezig met de juiste dingen zowel voor mezelf als voor mijn relatie’ is tijd nodig.

Dit is heel belangrijk voor de verschillende fasen in het beroepsleven; de dertiger die na een aantal jaren van voornamelijk werken meer evenwicht tussen werk en privé wil brengen. Of de veertiger met uitzicht op de piek van zijn loopbaan die zich wil herbezinnen op zijn ambities en behoeften. Maar ook voor de vijfenvijftigplusser die gemotiveerd en productief wil blijven, zeker nu de veranderende omstandigheden in de gezondheidszorg vervroegde uittreding moeilijker maken.

Bovendien, waren tot voor kort artsen overwegend mannen die meer dan voltijds werkten, tegenwoordig zijn er steeds meer vrouwelijke artsen, vooral in deeltijd. Ook hebben de partners van artsen in toenemende maten hun eigen carrière buitenshuis.

Stilstaan bij de balans werk-privé kan men individueel doen, maar ook samen met collega’s. Een bijzondere vorm is bezinning samen met de levenspartner, in een kleine groep. Uit onderzoek is gebleken dat sociale ondersteuning als een buffer werkt tegen negatieve stress bij spanningen. Een hechte en betekenisvolle relatie zoals die met de levenspartner komt hiervoor als eerste in aanmerking. Goede communicatie en het uiten van gevoelens zijn daarbij zeer belangrijk. Artsen zijn gewend om te luisteren, maar dit is nog geen garantie dat goed luisteren en helder communiceren in de privé sfeer altijd goed verlopen.

Het resultaat van die bezinning over de balans werk-privé kan worden vertaald in een persoonlijk ontwikkelingsplan. En dat plan is nu eenmaal realistischer en beter uitvoerbaar als de levenspartner erbij betrokken is.

Drs. Piet Jeuken is bedrijfssocioloog, stressmanager en NMI mediator.

Drs. Willie Roncken is gezondheidspsycholoog en psychotherapeut
KADER = VVAA cursus

De VVAA verzorgt in 2001 een tweetal cursussen ‘Persoonlijke ontwikkeling samen met uw levenspartner’ die voor huisartsen met 28 accreditatiepunten is gewaardeerd. De eerste cursus vindt plaats op 30 en 31 maart en 20 en 21 april a.s. in Nijmegen. Voor meer informatie kunt u terecht bij VVAA congresservice, telefoon (030) 247 43 28, e-mail: congres@vvaa.nl